سماور ذغالي همانطور که از نامش هم برمي‌آيد با سوخت ذغال کار کرده و در نهايت هم محصول آن، چاي ذغالي با عطر و طعمي خاص و ويژه است. اين وسيله در حال حاضر بيشتر جنبه‌ي تزئيني و کارکرد دکوري دارد اما هنوز هم کساني هستند که سرسختانه طرفدار چاي زغالي‌اند و ترجيح مي‌دهند طريقه‌ي استفاده از سماور زغالي برنجي را بدانند. در اين مطلب به بررسي نحوه‌ي کار و روشن کردن سماور ذغالي، ويژگي‌ها و ساختار اين وسيله‌ي اعجاب انگيز مي‌پردازيم.
براي دانستن نحوه‌ي کار با سماور زغالي لازم است در ابتدا اجزاي سماور را به طور کامل و جزئي بشناسيم و با کارکرد هرکدام از اجزا آشنايي مختصري پيدا کنيم.
ورود سماور ذغالي به ايران مربوط به عصر قاجار و زماني‌ست که امپراطوري فرانسه آن را به عنوان هديه براي ناصر الدين شاه قاجار، فرستاد. از آن زمان کم کم علاقه به اين وسيله در مردم ايران شکل گرفت و حضور سماور زغاليدر خانه، ديگر تنها منحصر به خانواده‌هاي اشرافي و ثروتمند نبود؛ چرا که تبديل به وسيله‌اي رايج در خانه‌ها شده بود و احتمالا به علت محبوبيت چاي در ايران بود که طرفداران زيادي پيدا کرد و افراد معمولي هم مي‌توانستند آن را خريداري کنند.
روشن کردن سماور زغالي، کار سختي نيست. به اين منظور بايد مقداري زغال را از قبل آماده کرده و در حالت شعله ور قرار دهيد و يا در حالتي که ذغالها در آتشدان سماور زغالي هستند، سماور را روشن کرده و صبر کنيم تا آب درون مخزن به جوش بيايد.
يکي از روشهاي روشن و شعله ور کردن زغال‌هاي سماور، استفاده از شعله‌اي از اجاق ديگر است. براي اين منظور لازم است پايه‌ي سماور را جدا نموده و روي شعله‌اي روشن از هر اجاقي قرار دهيد، براي اين کار مي‌توانيد از گاز پيک نيک هم استفاده کنيد، بايد مدتي زمان داده تا ذغالها روشن شده سپس آن‌ها را با انبري برداشته و روي پايه سماور بگذاريد.
روش ديگر روشن کردن سماور و به جوش آوردن آب سماور، کمک گرفتن از آتش زنه‌ي سماور است. در اين روش ديگر احتياجي به جداسازي پايه از سماور نيست؛ تنها بايد ذغالها را در آتشدان سماور قرار داده و کمي ماده‌ي آتش زنه از طريق تنوره در درون آن بريزيد؛ در نهايت با کمک يک فندک يا کبريت آن‌ها را روشن کنيد.
روشي ديگر هم وجود دارد و آن اين است که ذغالها را کاملا جدا و خارج از سماور شعله ور کنيد در نهايت با برداشتن در سماور زغالي برنجي، زغال‌ها را از راه تنوره به درون آتشدان بريزيد.
در آخر به نکاتي در باب استفاده از سماور زغالي اشاره مي‌کنيم که ديگر هيچ مشکلي در روشن کردن و تهيه چاي ذغالي نداشته باشيد.
زماني که سماور ذغالي را با استفاده از آتش‌زنه روشن مي‌کنيد، دقت کنيد که آتش زنه در آب درون مخزن سماور نريزد و چاي شما را آلوده نکند.
در استفاده از سماور ذغالي، بهتر است زود به زود با کمک خاکسترگير سماور، تمامي مواد زائد و خاکسترها را جمع آوري نماييد.
از حرارت توليد شده توسط سماور ذغالي مي‌توان در جهت گرم کردن غذاهاي ديگر هم استفاده کرد، البته حواستان باشد که ظرف خيلي بزرگ و يا حجيمي را روي آن قرار ندهيد.
در زمان‌هاي قديم بيشتر لوازم و ظروف آشپزخانه مانند قوري، کتري، قاشق، چنگال، قابلمه ها و سماور ذغالي از جنس برنج ساخته مي‌شدند؛ اما چرا ف برنج؟ آيا اين ف از ويژگي‌ها و خواص مفيدي برخوردار است؟
ابتدا بايد بدانيم ظرف برنجي چيست؛ ظروف برنجي به دو دسته ي مشخص تقسيم بندي مي‌شوند، يا ظروفي هستند که به صورت کامل از برنج يعني آلياژ مس و روي ساخته شده اند و يا اينکه بدنه و اصلِ جنس سماور از ساير فات درست شده و تنها داراي روکشي از آلياژ برنج هستند، در ظروف دسته ي اول يعني ظروف تماما برنجي‌ست که املاح مفيد ناشي از ف برنج مانند روي، در بدن جذب مي‌شوند و به سلامتي بدن کمک مي‌کنند.
بسيار از پزشکان شنيده‌ايم که آلياژ برنج، خواص ضدعفوني و ضدباکتريايي دارد و به همين دليل هم در پيشگيري از بيماري‌هاي زيادي موثر است، علاوه بر اين تجربه و آزمايشات نشان داده است که استفاده از ظروف ساخته شده از برنج از جمله سماور ذغالي برنجي منجر به بهبود عملکرد سلول‌هاي مغزي خواهد شد. ظروف برنجي هيچ ماده‌ي مضري به غذاي پخته شده‌ي شما وارد نکرده و کاملا بي‌خطر مي‌باشند.
در زير چند فايده‌ي مهم سماور زغالي برنجي را برايتان به اختصار گردآوري کرده‌ايم :
1. به لحاظ زيبايي شناختي و ظاهر، سماور برنجي با رنگ طلايي و درخشاني که دارد جلوه بسيار شاد و روشني به دکور منزل مي‌بخشد.
2. متاسفانه با توجه به سبک زندگي امروزي، بسياري از مردم از کمبود عناصر روي و آهن در بدن خود رنج برده و حتي دچار بيماري و مشکلاتي شده‌اند، خبر خوش اين است که به جوش آمدن آب در سماور ذغالي برنجي، منجر به جذب روي و آهن در بدن شده و سلامتي را به شما بازمي‌گرداند.
3. استفاده‌ي مکرر از سماور زغالي برنجي، به دليل املاح مفيدي که آزاد مي‌شود مي‌تواند به رفع مشکلات پوستي و سيستم گوارشي بدن کمک کند.
راه هاي متعددي براي تشخيص اصالت کالا در اين مورد وجود دارد، پيشتر به دو راهِ استفاده از آهن ربا و خش انداختن بر بدنه‌ي سماور اشاره کرديم، اگر آهن ربا به سماور بچسبد يعني في غير از برنج در ساخت سماور به کار رفته و نشانه‌ي ناخالصي ميزان ف برنج در سماور است؛ علاوه بر اين اگر روي سماور خراشي ايجاد کرديد و رنگي به جز رنگ زرد نمايان شد يعني سماور در جنس برنجي خود داراي ناخالصي‌هايي از فات ديگر است.
البته از سماورهاي غيربرنجي که روکش برنج دارند مي‌توان به عنوان تزئين استفاده کرد اما ديگر انتظار خواص مفيد آلياژ برنج براي سلامتي بدن را نمي‌توان از آن داشت.
راه هاي ديگري به جز اين دو راه براي تشخيص برنجي بودن سماور وجود دارد؛ براي مثال ظروف برنجي به طور کلي وزن زيادي دارند چون آلياژ برنج سنگين وزن است و يا نوع نقش و نگاره‌هايي که در کنده کاري هاي سماور به کار رفته مي‌تواند به شما کمک کند چرا که استادکاران تنها در سماور برنجي اصيل از نقوش ظريف و ريز که دقت زيادي مي‌طلبد استفاده مي‌کنند.
رنگ سماور زغالي برنجي بايد طلايي درخشان باشد، اگر آبکاري شده باشد رنگ آن به طلاييِ مات تغيير کرده و در ظاهر به راحتي تشخيص داده مي‌شود.
راه آخر هم اين است که سماور ذغالي خود را روي حرارت قرار داده و سپس روي آن نايلوني پلاستيکي بکشيد، اگر نايلون به بدنه‌ي سماور نچسبيد يعني سماور از جنس برنج خالص است.
درباره این سایت